گازرسان_ گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان را شاید بتوان یکی از موفق ترین پروژه های صنعت گاز برشمرد؛ طرحی ملی که در مسیر تحقق آن همه رکوردهای اجرایی شکسته شد.
تامین گاز دیار مهربانی با توجه به اقلیم گرم و خشک و نبود زیرساخت های گازرسانی، سال ها در دستور کار قرار نداشت و پس از سفر مقام معظم رهبری(مدظله العالی) و تاکید ایشان بر تامین سوخت پاک این استان، با نگاهی ویژه پیگیری شد.
ایجاد و احداث صنایع، نیروگاه ها، مجتمع های تولیدی و پتروشیمی در سواحل مکران و چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران، از دیگر دلایل توسعه گازرسانی در این استان به شمار می آید. بر اساس برنامه های تعریف شده، مجتمع های پتروشیمی این منطقه به روزانه 30 میلیون مترمکعب گاز نیاز دارند که هم اکنون احداث خطوط انتقال گاز و زیرساخت های کلان تحقق این برنامه در دستور کار شرکت ملی گاز ایران قرار دارد.
گفت وگو با محمدرضا میرشکاری، مدیرعامل شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان را درباره فعالیت های این شرکت برای توسعه گازرسانی در دیار مهربانی می خوانیم.
سال های گذشته شاهد پیشرفتی چشمگیر در استان بوده ایم. روند شتابان گازرسانی در این استان از چه زمانی کلید خورد؟
شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان به نوعی جوان و نوپا به شمار می آید و سال 1385 تاسیس شده است. فعالیت های اجرایی شرکت از سال 1387 با اجرای نخستین شبکه توزیع گاز در شهر ایرانشهر آغاز شد. هم اکنون 70 نیروی رسمی و 400 نفر نیروی قراردادی و پیمانکاری در این شرکت فعال هستند. توسعه گازرسانی در استان از مصوبات سفر مقام معظم رهبری (مدظله العالی) است.
پس از سفر ایشان، با ایجاد زیرساخت ها، احداث خط لوله 56 اینچ عسلویه_ ایرانشهر از سال 1386 آغاز و شهریورماه 1389 این خط با حضور معاون وقت رئیس جمهوری افتتاح شد.
هدف از اجرای این خط گازرسانی به استان هرمزگان، جنوب استان کرمان، گازرسانی در استان سیستان و بلوچستان و صادرات بود. ایرانشهر شهریورماه 1389 به عنوان نخستین شهر استان گازدار شد و عملیات اجرایی آن تا سال 1392 تداوم داشت.
بین سال های 1392 تا 1395 به دلیل نبود چشم انداز روشن برای اجرای خط لوله انتقال گاز ایرانشهر به شمال و جنوب استان، توسعه گازرسانی کاهش یافت. بر این اساس پروژه های گازرسانی در شهرها نیز تحت تاثیر این موضوع قرار گرفت.
در نهایت از محل منابع داخلی از سال 1395 خط لوله انتقال گاز ایرانشهر_زاهدان تکمیل و اسفندماه 1395 این خط به بهره برداری رسید و زاهدان به عنوان دومین شهر استان گازدار شد. پس از آن عملیات طراحی و اجرای خطوط انتقال گاز زاهدان به زابل، ایرانشهر به چابهار، ایرانشهر به خاش و میرجاوه از سوی شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران آغاز شد و این خطوط هم اکنون گازدار و در حال سرویس دهی به شهرها و صنایع هستند.
طرح ضربتی گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان چه میزان در بالا بردن سرعت افزایش ضریب گاز در این استان تاثیرگذار بوده است؟
همزمان با اجرای طرح های کلان و احداث خطوط انتقال گاز؛ از طریق تعریف و اجرای طرح ضربتی گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان، بهره مندی دیگر مناطق استان از این سوخت پاک شتاب گرفت.
سال 1397 اجرای این طرح برای شهر زاهدان در دستور کار قرار گرفت و شرکت های گاز استانی خراسان رضوی، سمنان، همدان و فارس و سیستان و بلوچستان شبکه تغذیه، توزیع و ایستگاه های تقلیل فشار گاز شهر زاهدان را اجرا کردند. این طرح جواب داد و از اوایل سال 1398 و در زمستان سال 1399 همه شبکه های مورد نیاز شهر زاهدان، تزریق گاز شد. اگر می خواستیم به طریق معمول این کار را انجام دهیم به 8 تا 10 سال زمان نیاز بود.
خوشبختانه پس از اینکه این طرح جواب داد، آن را به دیگر شهرهای استان گسترش دادیم. بر این اساس، در منطقه سیستان؛ شرکت گاز استان گیلان و در شهرستان های خاش، میرجاوه و تفتان شرکت گاز استان فارس معین شد.
همچنین در منطقه شرق استان شامل شهرستان های سراوان، سوران، مهرستان و گلشن شرکت گاز استان یزد و در سواحل مکران شامل شهرستان های چابهار، کنارک، زرآباد و دشتیاری شرکت گاز استان خراسان رضوی و در شهرستان های قصرقند، فنوج، نیک شهر، راسک و شرکت گاز استان خراسان جنوبی معین استان شدند.
در منطقه سیستان ادامه کار گازرسانی به روستاها به شرکت گاز استان یزد سپرده شد، ضمن اینکه ادامه گازرسانی در شهرستان زاهدان، ایرانشهر بمپور و دلگان از سوی همکاران شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان در حال انجام است.
هم اکنون چند شهر،روستا و واحد صنعتی این استان از نعمت برخوردارند؟
هم اکنون شهرهای ادیمی، زهک، زابل، علی اکبر، محمدآباد، زاهدان، خاش، اسماعیل آباد، بمپور، بزمان، محمدان و ایرانشهر گازدار است. همزمان در 16 شهر عملیات اجرایی گازرسانی از سوی شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان و شرکت های گاز استانی معین در حال اجراست.
حدود 27 شهر باقیمانده استان در حال طراحی و پیمان سپاری برای آغاز عملیات اجرایی گازرسانی هستند.
130 روستای گازدار داریم که 30 روستا در حوزه شهرستان ایرانشهر و بمپور و 100 روستا نیز در شهرهای خاش و اسماعیل آباد قرار دارند. همزمان با اجرای شبکه تغذیه و توزیع دیگر شهرها، عملیات گازرسانی به روستاها نیز انجام می شود.
چهار نیروگاه زاهدان، ایرانشهر، بمپور و چابهار تاکنون از گاز بهره مند شده اند. در صنایع عمده نیز دو کارخانه سیمان سیستان و خاش گازدار هستند. در بخش صنایع کوچک نیز شهرک های صنعتی زاهدان، جاده میرجاوه، شهرک صنعتی کامبوزیا و ایرانشهر به شبکه سراسری گاز متصل شده اند. تاکنون در مجموع 5 هزار و 700 کیلومتر شبکه تغذیه و توزیع اجرا شده است.
1401 از سوی شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران سال سیستان و بلوچستان نامگذاری شد. آیا شاهد شتاب در اجرای خطوط انتقال گاز بودیم. این روند ادامه دارد و تا پایان سال چه تاسیسات و خطوط جدیدی وارد مدار می شود؟
وظیفه خود می دانم از زحمات و پیگیری همکارانم در شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران تشکر ویژه داشته باشم. تا در بالادست ما خطوط انتقال گاز بین شهری احداث نشود، نمی توانیم گازرسانی در شهرها، روستاها و صنایع را انجام دهیم.
این شعار شرکت مهندسی واقعا به منصه ظهور رسیده است و خط لوله انتقال گاز ایرانشهر_ چابهار اسفندماه سال گذشته به قطرهای 56 و 42 اینچ به بهره برداری رسید. خط لوله انتقال گاز ایرانشهر_ خاش و میرجاوه نیز برای گازرسانی به شهرها وارد مدار شد.
هم اکنون خط لوله انتقال گاز پالیزان به پسکوه برای گازرسانی به شرق استان شامل شهرستان های سراوان، سیب و سوران، گلشن و مهرستان از سوی این شرکت در دست اقدام است و تا پایان امسال و بهار سال آینده این خط لوله انتقال گاز به بهره برداری می رسد.
همزمان هفت انشعاب روی خط انتقال ایرانشهر به چابهار برای گازرسانی به شهرستان های واقع سواحل مکران تعریف شده است که این پروژه ها از سوی شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران و شرکت گاز استان خراسان جنوبی در دست اقدام است.
در 9 ماه امسال چه پروژه هایی در استان سیستان و بلوچستان به بهره برداری رسیده است؟
امسال حدود 450 کیلومتر شبکه تغذیه و توزیع گاز در سطح استان اجرا شده و ایجاد این زیرساخت منجر به تزریق گاز بسیاری از شهرها و روستاهای استان شده است. در 9 ماه امسال ادیمی، زهک، محمدآباد و علی اکبر در منطقه سیستان و شهر اسماعیل آباد و 100 روستای حوزه خاش و اسماعیل آباد امسال به شبکه گاز متصل شده است.
سیستان و بلوچستان استانی پهناور است؛ افزون بر مساحت سرزمینی، با چالش های دیگری در حوزه گازرسانی مواجه هستید؟
بله. سیستان و بلوچستان استانی پهناور است و این موضوع از یک سو ظرفیت به شمار می آید و از سوی دیگر ممکن است باعث کندی کارهای اجرایی شود. استان سیستان و بلوچستان شاید تنها استان کشور باشد که خط پروازی داخل استانی دارد و برای زاهدان به چابهار خط هوایی تعریف شده است.
به هر حال این پهناوری ممکن است از نظر سرانه گازرسانی باعث افزایش سرانه گازرسانی شود. با توجه به اینکه گازرسانی به این استان از اولویت های وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران است از لحاظ مسائل بودجه ای خوشبختانه مشکلی نداریم. به لحاظ اقلیم و شرایط جغرافیایی ممکن است یکسری مشکلات حین کار پیش بیاید.
بادهای 120 روزه را در منطقه سیستان داریم که عملیات اجرایی را با چالش مواجه می کند. مشکلات مرتبط با عدم استقبال پیمانکاران از انجام کار در این استان نیز مطرح است.
بر این اساس استقبال پیمانکاران اجرایی برای حضور در مناقصه های این شرکت کم است. همچنین در تامین تجهیزات مورد نیاز از سطح استان با چالش مواجه هستیم، همچنین مشکلات مرتبط با تجهیزات که در استان ممکن است وجود داشته باشد. کمبود آب برای تست هیدرواستاتیک خطوط لوله از دیگر معضلاتی است که پیمانکاران با آن مواجه هستند. این مشکلات سرعت کار و عملیات اجرایی را تحت تاثیر قرار می دهد.
همزمان با توسعه زیرساخت های گازرسانی، در حوزه توسعه ساختمان ها و ابنیه نیز برنامه هایی در دستور کار قرار دارد؟
متناسب با اجرای پروژه های گازرسانی، یکسری کارهای زیرساختی نیز پیگیری می شود. قسمت عمده این زیرساخت ها، احداث ساختمان نواحی در شهرهای جدید متصل به شبکه گاز است. در شهرهای زابل، زاهدان، خاش، ایرانشهر، نیک شهر و چابهار زمین مورد نیاز احداث پست امداد و نواحی خریداری و برای طراحی نیز مشاور در نظر گرفته شده است. تا ماه آینده عملیات اجرایی احداث پست امداد و ساختمان نواحی این شهرها آغاز می شود.
براساس برنامه های تعریف شده، با ورود استان های معین، پرونده گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان چه زمانی بسته می شود؟
پیشتر نتیجه طرح ضربتی برای شهر زاهدان را عنوان کردم. اگر قرار بود طبق روال معمول این شهر را گازدار کنیم، حدود 8 تا 10 سال زمان نیاز بود در حالی که با اجرای طرح ضربتی گازرسانی این فرایند حدود 2 سال محقق شد و شاهد تزریق گاز شبکه این شهر بودیم.
دولت سیزدهم توجهی ویژه به گازرسانی به استان دارد که این موضوع وظیفه ما را سنگین تر می کند. براساس ابلاغیه وزیر نفت در خصوص پروژه های اولویت دار سال 1401؛ پس از برداشت از مخازن مشترک؛ گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان در اولویت دوم قرار داشت. این موضوع در ابلاغیه امسال وزیر نفت نیز مطرح شد. طبق برنامه زمانبندی که شرکت ملی گاز ایران تعریف کرده است، تا سال 1405 پرونده گازرسانی به شهرهای استان بسته می شود.
لطفا گزارشی از حجم گازرسانی به بخش های مختلف به ویژه نیروگاه ها و صنایع استان ارایه کنید. توسعه گازرسانی در کاهش قاچاق فرآورده های نفتی تاثیر داشته است؟
امسال 6 شهر به شبکه متصل شده است که تاثیر مستقیمی بر افزایش مصرف گاز استان دارد. به طور میانگین روزانه 3 میلیون مترمکعب گاز در بخش خانگی مصرف می شود. نیروگاه های استان نیز در پیک مصرف حدود 9میلیون مترمکعب گاز دریافت می کنند. مصرف گاز در این استان افزون بر کاهش هزینه های اقتصادی و کاهش آلاینده های زیست محیطی زمینه کاهش قاچاق سوخت را نیز فراهم می کند.
استان سیستان و بلوچستان به دلیل دارا بودن مرزهای مشترک گسترده با همسایه ها، به نوعی یکی از مناطق قاچاق سوخت است. خوشبختانه توسعه شبکه گازرسانی و کاهش مصرف فرآورده های نفتی در کاهش میزان قاچاق سوخت تاثیر بسزایی دارد. ارزش حرارتی 9 میلیون مترمکعب گاز در نیروگاه ها معادل حدود 9 میلیون لیتر فرآورده نفتی است. اگر این میزان را بخواهیم با تانکر منتقل کنیم به 300 نفتکش جاده پیمای 30 هزار لیتری نیازمندیم.
با توسعه گازرسانی از تردد این تعداد نفتکش برای تامین سوخت نیروگاه ها جلوگیری شده است. دو کارخانه سیمان نیز حدود 500 هزار مترمکعب مصرف روزانه دارند. شهرک های صنعتی و صنایع کوچک نیز در مجموع روزانه 500 هزار مترمکعب گاز مصرف می کنند.
افزایش رضایتمندی کارکنان در دستور کار وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران قرار گرفته است. شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان در این زمینه چه اقدام هایی را اجرایی کرده است؟
حقوق و مزایای همه همکاران پیمانکار این شرکت که در سامانه ساپنا ثبت شده اند، طبق طرح طبقه بندی مشاغل پرداخت می شود. بیمه تکمیلی نیز مشمول حال این کارکنان شده است. 69 نیروی پیمانکار و 16 نیروی قرارداد مستقیم در قالب طرح مشمولان ایثارگران تبدیل وضعیت شده اند.
استان سیستان و بلوچستان جاذبه خاصی برای انتقال نیرو از دیگر استان ها و شرکت ها ندارد، بر این اساس برای ایجاد رضایتمندی در میان همکاران برنامه هایی در دستور کار قرار دارد.
در سه بخش ساختار، جذب و نگهداشت در حوزه نیروی انسانی فعالیت می کنیم و این موضوع بدون حمایت ستاد شرکت ملی گاز ایران به نتیجه نمی رسد. همانطور که در بخش اجرای پروژه ها، شرکت ملی گاز ایران و وزارت نفت توجه ویژه ای به این استان دارند، در دوره اخیر خوشبختانه نسبت به سه موضوع یادشده (ساختار، جذب و نگهداشت) توجه ویژه ای شده است.
ساختار نیروی رسمی و پیمانکاری خوشبختانه ویرایش شده و متناسب با تعداد شهرهایی که در حال گازرسانی است در تعداد و پایه سمت های شاهد گسترش بوده ایم. در بخش جذب نیروی رسمی نیز از محل آزمون استخدامی وزارت نفت که امسال برگزار شد، خوشبختانه سهمیه خوبی به این شرکت اختصاص یافت که مراحل جذب این عزیزان در حال انجام است.
در بخش جذب نیروی پیمانکاری، پس از شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی، دومین شرکتی هستیم که مجوز جذب دریافت کرده ایم که همسو با توجه ویژه به این استان است.
بر این اساس از طریق آزمون و همکاری با جهاد دانشگاهی این موضوع را پیگیری می کنیم. با توجه به عدم جذابیت استان برای انتقال همکاران، به برخی آیتم های تشویقی و رفاهی نیاز داریم تا نیروهای موجود انگیزه بیشتری برای ماندگاری داشته باشند و در صورت نیاز برای دیگر همکارانی که متقاضی انتقال به استان هستند، انگیزه ایجاد شود. از طریق ستاد شرکت ملی گاز ایران همه موارد در حال پیگیری است.
توسعه مکران از سال ها پیش در دستور کار بوده است. تاکنون چه اقدامی برای تامین انرژی این منطقه راهبردی انجام شده است؟
گازرسانی به شهرها و روستاهای مکران در حال انجام است با این حال نسبت به توسعه گازرسانی به صنایع و واحدهای تولیدی مستقر در این منطقه نگاهی ویژه داریم. هم اکنون 14 مجتمع پتروشیمی مجوز احداث دریافت کرده اند که چهار مورد در حال اجرای عملیات اجرایی هستند. روزانه 30 میلیون مترمکعب گاز برای این مجتمع های پتروشیمی در نظر گرفته شده است.
چابهار به لحاظ موقعیت خاص و به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور می تواند نقش عمده ای در صادرات محصولات پتروشیمی داشته باشد. فاصله دریایی عسلویه تا چابهار حدود یکهزار کیلومتر است بر این اساس صادرات محصولات پتروشیمی از این بندر باعث کاهش این فاصله می شود که در هزینه حمل ونقل تاثیرگذار است.
افزون بر آن، این موضوع باعث ایجاد اشتغال عمده در استان می شود. زمانی که این مجتمع های پتروشیمی به بهره برداری برسد، هر فردی در سطح استان که مهارت و مدرک تحصیلی داشته باشد، دیگر نگرانی بابت اشتغال نخواهد داشت.
در پایان اگر نکته ای باقیمانده است، بفرمایید.
با اینکه تعداد کارکنان شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان به لحاظ نمودار سازمانی کم است، بهترین های شرکت ملی گاز ایران در این شرکت حضور دارند. در بخش مدیریت دارایی های فیزیکی، پایلوت شرکت های گاز استانی همجوار هستیم. در بخش استانداردها موفق شدیم گواهینامه های مدیریتی را با نسخه جدید تمدید کنیم و شرکت ممیزی کننده بر تمدید این گواهینامه ها صحه گذاشت. خوشبختانه در مدیریت امنیت اطلاعات به عنوان نخستین دستگاه اجرایی در استان موفق شدیم از مرکز افتای ریاست جمهوری گواهینامه دریافت کنیم.
منبع: نشریه کارکنان صنعت نفت ایران