گازرسان_ پالایشگاه شهید هاشمی نژاد، نامی که این روزها بیشتر می شنویم، تا جایی که اوایل امسال شاهد حضور عالی ترین مقام اجرایی کشور بود.
شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد سال هاست افزون بر حوزه فرآورش گاز، تولید گوگرد و تا حدودی میعانات گازی و همچنین راهبری تاسیسات ذخیره سازی شوریجه، در حوزه های راهبردی دیگر نیز وروده کرده و تلاش می کند ایده های جوانان این مرز و بوم را به محصول تبدیل کند.
پالایشگاهی که این روزها به مقصدی جذاب برای شرکت های دانش بنیان و مراکز دانشگاهی تبدیل شده است و در این مدت زمان کوتاه نیز شاهد ثبت و تحقق پروژه هایی مهم و راهبردی بوده ایم.
در ادامه، گفتگوی تفصیلی نشریه کارکنان صنعت نفت ایران را با یحیی فیضی، مدیرعامل شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد را می خوانیم.
در سال 1400 در مجموع چند میلیارد مترمکعب گاز فرآورش شده است؟ لطفا گزارشی از میزان محصولات جانبی تولید شده در پالایشگاه ارائه کنید.
سال 1400 حدود 13 میلیارد و 380 میلیون مترمکعب گاز فرآورش کرده ایم.
460 هزار تن نیز گوگرد تولید شده است. سال گذشته، حدود 2 میلیارد مترمکعب گاز از مخزن شوریجه برداشت داشتیم که این میزان در سال 99 حدود 1 میلیارد و 770 میلیون مترمکعب بوده است.
در حوزه جلوگیری از خام فروشی و تکمیل زنجیره ارزش افزوده اقدامات تاثیرگذاری اجرایی شده است؛ گزارشی از فعالیت های پالایشگاه در این حوزه ارائه کنید.
در پالایشگاه هاشمی نژاد 2 راهبرد داریم؛ راهبرد گاز و گوگرد. در راهبرد گاز برداشت از مخزن صیانتی بوده و سعی ما بر این است با افزایش بهره وری هزینه های تولید را کاهش دهیم.
در بخش گوگرد نیز که بخشی مهم است و درآمد پالایشگاه از این طریق محقق می شود، سعی کرده ایم در زنجیره تولید گوگرد و محصولات گوگردی با تولید محصولات با ارزش افزوده درآمد بیشتری ایجاد کنیم.
طبق طراحی اولیه پالایشگاه، گوگرد تولیدی بصورت کلوخه بود. این گوگرد کلوخه از پالایشگاه به بندرعباس ارسال و به کشورهایی از جمله چین و هند صادر می شد. این موضوع هزینه زیادی برای ما درپی داشت. علاوه بر اینکه این هزینه را در پی داشت، گوگرد بصورت خام صادر می شد در حالی که کشورهای خریدار از آن برای تولید کودبنتونیت استفاده می کردند و با قیمت چندبرابری مجدد آن را به ایران صادر می کردند. براین اساس برای تبدیل گوگرد به محصولات با ارزش افزوده بیشتر برنامه ریزی کردیم.
با توجه به سیاست های اصل 44 قانون اساسی، باید در جهت کوچک سازی شرکت های دولتی تلاش کرده و تا جایی که امکان دارد از ظرفیت بخش خصوصی استفاده کنیم. بر این اساس، برنامه فروش گوگرد مذاب را در دستور کار قرار داریم. با این برنامه، بخش خصوصی وارد عمل شد و توانست با همکاری شرکت های دانش بنیان، طراحی واحدهای دانه بندی گوگرد و تولید کود بنتونیت و کود میکرو ارگانیزه را در دستور کار قرار دهد. کارکنان این شرکت های دانش بنیان، فارغ التحصیلان دانشگاه شریف بودند. باعث افتخار ما بود، شرکتی دانش بنیان که با حضور این دانشجویان شکل گرفت به کمک ما بیاید. این شرکت ها توانستند واحدهای دانه بندی گوگرد را طراحی کنند و تجهیزات و دستگاه های مورد نیاز را بسازند. این تجهیزات در پایین دست پالایشگاه نصب و این کارخانه خوشبختانه ابتدای امسال با حضور رئیس جمهوری، وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران افتتاح شد. تحقق این دستاورد، برای ما مایه افتخار بود چراکه محصولی که تا پیش از این بصورت خام از کشور خارج می شد را در پایین دست پالایشگاه با ظرفیت جوانان به محصولات با ارزش افزوده بیشتر تبدیل کردیم.
برنامه تکمیلی تری برای افزایش حجم صادرات یا صدور دانش فنی در دستور کار دارید؟
فعالیت ها در شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد زیر چتر اقتصاد مقاومتی انجام می شود. در بند 6 اقتصاد مقاومتی تکلیف شده است که دانش را باید ایجاد، جاری و ترویج داد. با توجه به حمایت و استقبال شرکت ملی گاز ایران، قرار است در آینده، مشابه کاری که در خانگیران انجام شد در ایلام و عسلویه نیز انجام شود.
از سوی دیگر، ترکمنستان و کشورهای حوزه سی آی اس (کشورهای مستقل مشترکالمنافع) نیز تولید کننده گوگرد هستند. با توجه به ایجاد پارک گوگردی در پایین دست پالایشگاه، ما می توانیم از مزیت های رقابتی نزدیکی به مرز ترکمنستان استفاده کرده و با واردات گوگرد تولیدی این کشورها، آن را به محصولات با ارزش افزوده بالاتر تبدیل و آن تولیدات را به کشورهای هدف بازار گوگرد صادر کنیم.
نکته دیگر اینکه، در بازدیدی که مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید گاز از پالایشگاه شهید هاشمی نژاد داشتند، بر تولید محصولات گوگردی با ارزش افزوده بالاتر و اشتغال زایی در پارک های گوگردی تاکید کردند. بر این اساس، پالایشگاه شهید هاشمی نژاد در این حوزه مهم ماموریت گرفت. کشور به سالانه 2 میلیون تن کود فسفات نیاز دارد که این کود هم اکنون از خارج وارد می شود در حالی که می توان در پارک های گوگردی آن را تولید کرد. این کود ارزش افزوده بسیار بالایی دارد. همچنین این کود مورد نیاز دانه های روغنی است. با تولید آن و ارائه به کشاورزان شاهد افزایش تولید دانه های روغنی خواهیم بود و از واردات این محصولات نیز بی نیاز می شویم.
با تکمیل زنجیره ارزش و تولید محصولات دانش بنیان چه میزان ارزش افزوده بیشتری نصیب کشور می شود؟
در بازار دنیا، گوگرد کلوخه و دانه بندی از 15 تا 150 دلار قیمت گذاری می شود. به زبان ساده، با تبدیل گوگرد مذاب به دانه بندی قیمت آن از 15 به 150 دلار افزایش می یابد. زمانی که این گوگرد به کود بنتونیتی تبدیل می شود ارزش افزوده آن 3 برابر و با تبدیل آن به میکرو ارگانیزه شاهد افزایش 5 تا 8 برابری ارزش آن خواهیم بود. زمانی که این گوگرد به کود فسفات تبدیل شود ارزش افزوده آن افزایش 10 برابری خواهد داشت.
برای تحقق شعار سال، علاوه بر پروژه پارک گوگرد، چه برنامه های دیگری در حوزه همکاری با شرکت های دانش بنیان تعریف و اجرا کرده اید؟
پالایشگاه هاشمی نژاد 3 رکن داشته و در حوزه های مرتبط با خودکفایی، آینده پژوهشی و تحقیقات جدید کار می کند. کمیته خودکفایی، شناسنامه فنی قطعات مورد نیاز پالایشگاه را تهیه کرده و این شناسنامه را در اختیار صنایع و شرکت های دانش بنیان قرار می دهد تا آنها بتوانند با این شناسنامه فنی قطعه مورد نیاز پالایشگاه را تولید کنند.
در حوزه پژوهش نیز، نیازهای این حوزه پس از احصا از طریق دانشگاه ها، مراکز علمی و دانش بنیان ها پیگیری می شود تا بتوانیم پس از به نتیجه رسیدن تحقیقات، به سمتی برویم که نتایج آن را تجاری کنیم.
مرکز رشد نیز بخش سوم از ارکان پالایشگاه است. زمانی که نیازهای فناورانه در پالایشگاه احصا می شود، جوانانی که قدرت تبدیل ایده به محصول را دارند در قالب استارت آپ ها و با تکیه بر دانش فنی، این محصولات را تولید می کنند.
این 3 گروه و رکن اساسی، روی موضوعات مرتبط با خودکفایی، اشتغال زایی و بهره گیری از ظرفیت دانش بنیان ها کار می کردند. با شعار امسال و فرمایشات مقام معظم رهبری (مدظله العالی)، تکلیف شد که این فعالیت ها را گسترش دهیم و آنها را منسجم تر پیگیری کنیم. بر این اساس، کارگروهی تشکیل دادیم تا بصورت یکپارچه، پژوهش، خودکفایی و مرکز رشد در کنار هم قرار گیرند تا با هم افزایی، شاهد شتاب در اجرای برنامه های تجاری سازی و تولید محصولات بار اول این حوزه باشیم.
در این زمینه تاکید ویژه ای روی تولید محصولات بار اول داشتیم که پژوهش، خودکفایی و مرکز رشد با هم به گونه ای عمل کنند که برای همه نیازهای فناورانه ای که تاکنون تولید نداشته، برنامه های عملیاتی تعریف کنیم و به نتایج مطلوبی برسیم. تاکنون 26 مورد محصول بار اول شناسایی شده و قرار است در این زمینه با شرکت های دانش بنیان همکاری کنیم. بر این اساس، تا پایان سال این برنامه ها را محقق می کنیم و با ظرفیت شرکت های دانش بنیان در این 26 مورد به مرحله خودکفایی کامل خواهیم رسید.
همچنین، مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید گاز، تاکید ویژه ای در حوزه اقدام های نوآورانه داشته اند. یکی از مواد شیمیایی عمده ای که در پالایشگاه ها استفاده می شود محلول آمین است. آمین، قلب شیرین سازی پالایشگاه گاز است. این ماده از خارج وارد می شود ولی کارگروه ویژه ای تشکیل داده ایم تا با توان شرکت های دانش بنیان به سمتی برویم که تولید داخل شود تا از واردات این محصول راهبردی جلوگیری کنیم.
پالایشگاه شهید هاشمی نژاد، راهبری مخزن ذخیره سازی شوریجه را نیز بر عهده دارد؛ علاوه بر فعالیت های معمول از جمله تزریق و برداشت گاز، در جهت افزایش راندمان و بهره وری نیز اقدام هایی انجام شده است؟
خوشبختانه در حال حاضر 12 درصد از برنامه تکلیفی تزریق گاز به مخزن پیشی گرفته ایم.
و اما درباره افزایش بهره وری؛ در پالایشگاه هاشمی نژاد از ایده های خوب همکاران در راستای افزایش تولید و بهره وری استفاده می کنیم و بر تحقق و اجرای آن بسیار تاکید می کنیم. این برنامه را با پیاده سازی نظام پیشنهادات در سطح شرکت به اوج رسانده ایم و خوشبختانه در این حوزه در سطح شرکت ملی گاز ایران جزو شرکت های برتر هستیم.
طراحی اولیه واحد ذخیره سازی، فشار گاز ورودی کمپرسورها را حدود 42 بار در نظر گرفته بود در حالی که فشار خروجی پالایشگاه همیشه بیش از 42 بار است و به 45 تا 56 بار نیز می رسد. این موضوع دلیلی شد تا همکاران آن را بررسی کنند تا بتوانیم در کمپرسورهای تزریق افزایش ظرفیت داشته باشیم. پس از بررسی و انجام شبیه سازی، به این نتیجه رسیدیم که با توجه به اینکه فشار خروجی پالایشگاه بالاتر است، کمپرسورها می توانند در دور کمتری گاز بیشتری را تزریق کنند. این طرح، در قالب تفاهم نامه پژوهشی با دانشگاه فردوسی مشهد امضا و اجرایی شد. براین اساس، اساتید دانشگاه این طرح را بررسی کردند و پس از تایید با توجه به پکیجی که آماده کردیم، در اقدامی ارزشمند توانستیم مجموع ظرفیت تزریق 3 کمپرسور مجتمع ذخیره سازی را از 10.5 میلیون مترمکعب به 13 میلیون مترمکعب برسانیم.
کاهش آلودگی زیست محیطی و کاهش مشعل سوزی نیز بصورت جدی رصد می شود. در این حوزه توانسته اید به جایگاهی مطلوب دست یابید؟
در برنامه ششم توسعه، همه شرکت های نفت و گاز مکلف هستند گازهایی که به مشعل ارسال می کنند را به میزان کمتر از 90 درصد طراحی برسانند. در این زمینه طرحی را دنبال کردند به اسم «طرح حرکت به سمت فلر صفر».
برای اینکه موضوع را عملی کنیم اولین گام این بود بررسی کنیم که شرکت های پیشرو در سطح دنیا چگونه این کار را انجام می دهند. تحقیقات اولیه نشان داد، شرکتی معتبر که طراحی و ساخت مشعل پالایشگاه هاشمی نژاد را نیز انجام داده، پکیج های فلر گس ریکاوری ساخته است. این پکیج ها گاز را از فلر دریافت کرده و پس از تصفیه به عنوان گاز سوخت به سمت پالایشگاه ارسال می کنند. این شرکت خارجی برای ساخت این پکیج، 6 میلیون دلار هزینه درخواست کرده بود در حالی که با تکیه بر ظرفیت جوانان توانمند پالایشگاه، در 3 فاز، گازهایی که به سمت مشعل می رفت را ریکاوری کردیم. در فاز نخست، گازهای شیرین فلر را با ایجاد شبکه، به سوخت زباله سوزهای واحد بازیافت گوگرد اختصاص دادیم. در فاز دوم، پکیج شیرین سازی شبیه پکیج شرکت خارجی، در پالایشگاه طراحی کرده و گازهای ترشی که به سمت مشعل می رفت را جمع آوری کردیم. پس از شیرین سازی، این گاز برای سوخت بویلرها استفاده می شود. در مرحله سوم نیز نشتی هایی که از سمت شیرهایی که به سمت شبکه فلر می رفت را مدیریت کردیم.
طبق استاندارد و طراحی اولیه پالایشگاه، 24 هزار مترمکعب گاز به سمت فلر ارسال میشده است. این گاز را به کمتر از 2 هزار مترمکعب رسانده ایم. براین اساس تکلیفی که برنامه ششم توسعه تعریف کرده بوده را محقق کرده ایم. نکته قابل تامل اینکه، گاز مصرفی شهر سرخس با 100 هزار مشترک در فصل زمستان گذشته روزانه 10 هزار مترمکعب در ساعت بوده است و با اجرای این طرح بخشی از این گاز از مسیر بهینه سازی و کاهش مشعل سوزی تامین می شود.
در حوزه های دیگر محیط زیست چه اقداماتی اجرایی شده است؟
پروژه ای را با عنوان تغلیظ گاز اسیدی در دست اقدام داریم که در مرحله راه اندازی است. عملیات نصب تجهیزات و پیش راه اندازی این پروژه انجام شده است.
براین اساس، دمای کوره واکنش در زمان طراحی اولیه پالایشگاه و غلظت گازی که به سمت واحدهای بازیافت گوگرد میرفته، حدود 36 درصد بوده است. با این درصد تغلیظ واکنش کامل انجام نمی شود و دمای پایین باعث می شود که راندمان کوره کاهش یابد و یکسری از ترکیبات سمی به سمت کاتالیست های بازیافت گوگرد حرکت کرده و کاتالیست ها را غیر فعال کند. هدف از اجرای این پروژه، افزایش غلظت از 36 به 50 درصد است که با اجرای آن شاهد انجام کامل فرایند کوره واکنش خواهیم بود و دمای کوره از 840 به 1000 درجه سانتی گراد خواهد رسید و در ادامه ترکیبات مسموم کننده کاتالیست ها از بین خواهد رفت.
زمانی که کاتالیست کیفیت خود را از دست دهد، راندمان واحد که در ابتدای راه اندازی بین 94 تا 97 درصد است به تدریج کاهش می یابد. با کاهش رادمان، تولید گوگرد نیز کاهش می یابد.
با اجرای این پروژه علاوه بر بهبود مولفه های زیست محیطی، تولید گوگرد پالایشگاه نیز به ازای هر واحد تصفیه گاز 11 هزار تن در سال و در مجموع 55 هزار تن افزایش می یابد.
در حوزه مدیریت و صرفه جویی در مصرف آب چه کارنامه ای دارید؟
در رابطه با حفظ محیط زیست، علاوه بر موارد یادشده، اقدام مثبت و خوبی دیگری که در پالایشگاه انجام شده، موضوع آب است. با توجه به شرایط خشکسالی که در کشور حاکم بوده، موضوع آب بسیار کلیدی و راهبردی است. براساس طراحی اولیه، پالایشگاه باید روزانه 4 هزار مترمکعب آب مصرف کند که این مقدار قابل توجهی است. براین اساس، پروژه های بازچرخانی آب را در پالایشگاه طراحی کردیم و با نصب تاسیسات مناسب و بهینه سازی مناسب تر، این بازچرخانی را انجام داده ایم. با اجرای این پروژه ها توانستیم آب مصرفی پالایشگاه را از 4 هزار مترمکعب به 2 هزار و 500 مترمکعب در روز کاهش دهیم. از سوی دیگر، از روش تبخیری برای ساخت آب مقطر استفاده می کردیم. این روش، هزینه های زیادی به سیستم تحمیل می کند و اتلاف آب زیادی نیز داشتیم. تبدیل فرایند قبلی به سیستم آر او(RO) باعث شد که 750 مترمکعب در روز بازچرخانی و برگشت آب داشته باشیم. کاهش این میزان آب باعث شد 750 مترمکعب آب برداشتی از چاه های آب کاهش یابد. پروژه های زیادی اجرایی شده و در دست اقدام داریم که مقدار بازچرخانی آب را از این مقدار بیشتر کنیم.
دمای هوا زمستان در منطقه سرخس به منفی 25 درجه نیز می رسد. زمانی که دما به این میزان می رسد، سیستم ها باید گرم نگه داشته شود. گرم کردن این سیستم ها با بخار ال پی انجام می شود. در انتهای سیکل استفاده از بخار، برای گرم کردن تله هایی وجود دارد و در صورتی که بخار ال پی به مایع تبدیل نشده و کماکان بخار داشته باشد جلوی آن را می گیرد تا حداکثر بهره وری به وجود بیاید. ممکن است مقداری بخار فرار کنند که این بخار داخل آکومولاتور جمع آوری می شود؛ همچنین داخل مخزن جمع آوری آب و بخار به دلیل اینکه در فشار 1.5 کیلوگرم بر سانتی مترمربع کار می کند مقداری تبخیر بخار داشته ایم. همکاران ما بررسی کردند که چگونه می شود با بهره گیری از امکانات موجود، این بخار را به سیستم بازگرداند. در واحدهای بازیافت، یکسری کندانسر داریم که فن هوایی است و بخاراتی که در کندانسور سوم واحد بازیافت وجود دارد را سرد کرده و دوباره به سیکل بر می گرداند تا بتوانیم بخارات گوگرد را به گوگرد مایع تبدیل کنیم. در این بخش ظرفیت مازادی وجود داشت. با بهره گیری از این فن ها دوباره از بخاراتی که در انتهای واحد بازیافت گوگرد وجود داشت استفاده کردیم و این بخارات را دوباره مایع کردیم و به سیستم برگرداندیم. با اجرای این پروژه، 100 تا 150 مترمکعب در روز بخاراتی که هدر می رفت را مجدد به سیکل برگرداندیم.
و اما درباره برنامه تعمیرات اساسی؛ در مجموع چند دستور کار برای تعمیرات امسال صادر شده است؟
تعمیرات اساسی پالایشگاه از پنجم اردیبهشت ماه آغاز شده است و اولین واحد بازیافت گوگرد وارد فرایند تعمیرات اساسی شد با این حال برای اجرای این فرایند از 5 سال قبل برنامه ریزی می شود. در پالایشگاه هاشمی نژاد با استقرار برنامه آر بی آی و یک نرم افزار خاص که طراحی شده، برای تعمیرات اساسی 10 سال آینده برنامه ریزی کرده ایم.
ما باید برای 5 سال آینده برنامه مشخصی در حوزه تعمیرات داشته باشیم و در قالب آن بررسی کنیم که این تجهیزات برای تعمیرات اساسی به چه قطعاتی نیاز دارند و شروع به تامین این قطعات کنیم. با توجه به اینکه تکلیف داریم که همه قطعات را از داخل تامین کنیم، تبادلات با شرکت های توانمند داخلی باید همواره در جریان باشد. مجموعه این اقدامات باید از 5 سال قبل آغاز شود تا شرایط برای تعمیرات اساسی 5 سال آینده مهیا شود.
تعامل بالادست، پالایشگاه و مدیریت دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران نیز از دیگر ملزومات اجرای تعمیرات اساسی است.
در مدت 22 روزی که به عنوان تعمیرات اساسی برنامه ریزی شده است باید این فرایند به طور کامل انجام شود تا تعهدی را که داریم محقق کنیم.
براین اساس برنامه تعمیرات اساسی واحدهای تصفیه گاز، تعمیرات اساسی و تاپ آف واحدهای بازیافت گوگرد را در دستور کار داریم. در حوزه تعمیرات کلی پالایشگاه نیز، تعمیرات زنجیره تولید شمال شرق شامل چاه های گاز (شرکت بهره برداری نفت و گاز شرق)، پالایشگاه و یوتیلیتی و نقاطی که در تعمیرات اساسی واحدی تعریف شده انجام می شود.
در تعمیرات اساسی، ورودی و خروجی یک واحد بسته و فرایند آغاز می شود. ولی در خصوص بخش های مشترک، کل فرایند چرخه تولید در بالادست، پالایشگاه و خط لوله به مدت 5 روز فشرده از سرویس خارج و انجام می شود. برای این فرایند نیز برنامه ریزی شده تا در شهریورماه پرونده این کار بسته شود.
نکته حایز اهمیت دیگر اینکه پروژه تعمیرات اساسی، اولویت اول کاری نیمه اول سال پالایشگاه است. اولویت اول کاری از این لحاظ که باید واحدهای بهره برداری، تعمیراتی و همه واحدهای پشتیبان از جمله اچ اس ای، تامین کالا، خدمات رفاهی، حمل و نقل و… در برنامه منسجمی که تعریف شده حضور دارند تا از برنامه و اولویت اول پالایشگاه که در پایداری تولید در فصل زمستان نقشی اساسی دارد پشتیبانی کنند. به همین منظور همه واحدها را مکلف کرده ایم که همه توان خود را روی برنامه تعمیرات اساسی متمرکز کنند. تعمیرات اساسی واحدهای ترش، ریسک های خاص خود را هم دارد. این ریسک ها باید کنترل شود تا به حادثه منجر نشود از این رو تمرکز واحد HSE ما در مقوله تعمیرات اساسی نیز مستلزم رویکردی بسیار دقیق و شفاف است که خوشبختانه همکاران این واحد روی این موضوع دقت نظر خاصی دارند که بتوانیم سلامت و صحت اول همکاران و تاسیسات را داشته باشیم.
سیاست جانشین پروری، سال هاست بصورت جدی در پالایشگاه شهید هاشمی نژاد نهادینه شده است. این موضوع به سیاست های پالایشگاه بازمی گردند یا کلان تر است؟
همه گزارشی که در حوزه فعالیت های پالایشگاه ارائه شد، از سوی سرمایه انسانی (منابع انسانی) محقق می شود براین اساس باید توجه خاصی داشته باشیم تا منابع انسانی به سرمایه انسانی تبدیل شود.
به حوزه جانشین پروری در پالایشگاه توجه ویژه و خاصی شده است. روی هرکدام از سمت هایی که در پالایشگاه هستند سبد جانشین پروری تعریف کرده ایم.
در این سبد جانشین پروری، همکارانی که مستعد هستند و پیش بینی می شود که در آینده می توانند روی این سمت قرار بگیرند را با یک مکانیزم شایسته سالاری که قبلا هم به اطلاع همکاران رسانده ایم انتخاب می کنیم.
به خاطر شفافیت کار برای هر سمت و حوزه یکسری معیارهای کیفی_کمی مشخص کردیم. در پارامترهای ارزیابی، سابقه کاری، تحصیلات، سکونت در سرخس، قدرت تجزیه تحلیل مسایل، قدرت رهبری و مدیریت و پارامترهای مهمی که در سرپرستی مهم است استخراج کرده ایم. زمانی که می خواهیم ارزیابی کنیم کارگروه این ارزیابی را انجام می دهند.
پس از ارزیابی ها، از میان همه نفرات، 4 نفر را انتخاب و در سبد جانشین آن سمت قرار می دهیم. این 4 نفر در زمان انتخاب به عنوان رییس یا سرپرست بار دیگر مورد ارزیابی قرار می گیرند و در ادامه برای آنها کلاس ها و دوره های آموزشی برگزار می کنیم تا زمانی که به عنوان سرپرست یا رییس منصوب می شوند، همه آموزش های مورد نیاز را سپری کرده باشند. باید همکاران را برای قبول مسئولیت های آینده توانمند کنیم.
همزمان کار دیگری نیز انجام شده است. از بین جوانان تحصیل کرده، 18 نفر را به عنوان گروه مشاوران جوان انتخاب و برای آنها هدف گذاری کرده ایم.
نخست ملزومات کسب و کار و شرکت داری را به آنها یاد می دهیم. این مشاوران جوان را از هم اکنون آماده می کنیم و به آنها، آموزش هایی که بتوانند یک کسب و کار را راهبری کنند فرا می دهیم و دید کلان در آنها ایجاد می کنیم.
نکته بعد اینکه، این مشاوران حافظ و نگهبان استراتژی های شرکت نیز هستند. استراتژی های سازمان را به آنها یاد داده ایم و می دانند برای تحقق چشم انداز باید در چه مسیری گام بردارند. براین اساس در صورت انحراف از مسیر تعیین شده برای رسیدن به چشم انداز، به مدیران و تصمیم سازان شرکت اطلاع می دهند؛ همچنین در صورتیکه فرصت های بهبود جدید وجود داشته باشد برای تسهیل آن اقدام و مشورت می دهند.
بصورت مستمر، ارزیابی نیز انجام می شود؟
یکی از نگرانی های همکارانمان این است که ارزیابی ها با چه مکانیزمی انجام می شود و آیا در فرایند آن عدالت وجود دارد؟ در سطح واحدهای پالایشگاه، سیستم جدیدی را که پیشتر فقط در واحدهای عملیاتی بود را اجرایی کرده ایم.
هر همکارمان در واحد باید گزارشی ماهانه براساس شرح وظایف از عملکرد خود به سرپرستش ارائه دهد. سرپرست نیز این گزارش ها را براساس شرح وظایف، راندمان و بهره وری از 100 نمره می دهد. علاوه بر اینکه نمره می دهد، یکسری آیتم های دیگر نیز برای توانمندسازی و چابک سازی لحاظ شده است. به عنوان مثال نظام پیشنهادات، مدیریت دانش؛ به ازای هرکدام از این موارد نیز نمره دریافت می کند.
بخش دیگر نیز برگرفته از ارزشیابی سالانه شرکت ملی گاز ایران است. در مجموع هر نفر در پایان ماه، یک کارنامه ارزیابی دارد. نفری که اول فهرست قرار می گیرد و بیشترین نمره و امتیاز را دریافت کرده، بیشترین شایستگی را می گیرد و نفری که پایان فهرست قرار دارد نیز کمترین شایستگی را دریافت می کند. جاری کردن این فرایند باعث شد کارکنان مطمئن شوند که با یک مکانیزم اصولی ارزیابی می شوند. نکته بعد نیز اینکه با ارائه گزارش ماهانه، خودشان در ارزیابی نقش دارند. نمره ماهانه و سالانه خود را می بینند و متوجه می شوند در چه بخش هایی نمره بالاتر و کمتری دریافت کرده اند.
پالایشگاه شهید هاشمی نژاد، با توجه به شرایط جغرافیایی و نزدیکی به مرز، در منطقه تقریبا محروم واقع شده است. در حوزه مسئولیت اجتماعی چه اقداماتی در سطح پالایشگاه محقق شده است؟
شرکت ملی گاز ایران در حوزه مسئولیت اجتماعی پیشتاز است. معتقدیم که ذی نفعان ما که مردم شهرستان سرخس هستند از نعمت بزرگ خداوندی و از تاسیسات گازی که در این منطقه ایجاد شده باید منتفع شوند. در این زمینه رویکردهای متنوعی داریم. ابتدا باید همه کارهایی که در حوزه مسئولیت اجتماعی انجام می شود قانونمند باشد و طبق ضوابط قانونی انجام شود. یکسری بخشنامه و دستورالعمل هایی از سوی وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران در این زمینه تدوین شده است. به عنوان مثال ما هر سال پروژه های عمرانی مورد نیاز که می توانند به مناطق کم برخوردار کمک کند را احصا می کنیم. پس از دریافت تاییدیه نهادهای ذی صلاح سطح شهرستان، این پروژه ها در هیات مدیره پالایشگاه مصوبه دریافت می کنند و به ستاد شرکت ملی گاز ایران ارسال می شوند. پس از تصویب، دریافت مصوبه و بودجه در هیات مدیره شرکت ملی گاز ایران آنها را اجرایی می کنیم.
از سوی دیگر، در مسیر توانمندسازی جوانان و شرکت های بومی منطقه گام برداشته ایم تا خدمات مورد نیاز پیمانکاری پالایشگاه را با برون سپاری از طریق این شرکت ها تامین کنیم.
دراین زمینه 4 رویکرد تعریف کرده ایم. نخست استفاده از پتانسیل شرکت ها، فروشندگان و توزیع کنندگانی است که در سرخس حضور دارند. این موارد شامل توزیع آب معدنی، قند، چای و… می شود که در محل دیگری تولید می و در شهرها توزیع می شوند. این قسمت را در قالب جلساتی که با صنعت و معدن سرخس برگزار شد ساماندهی کردیم. شرکت ها به دلیل اینکه بومی هستند می توانند با قیمتی پایین تر از شرکت های خارج شهرستان در مناقصه شرکت کنند.
بخش دیگر، کارهای خدماتی و پیمانکاری است. حدود 20 سال پیش که پیمان های تعمیرات اساسی را انجام می دادیم، بیشتر پیمانکاران از دیگر شهرها بودند و نیروی انسانی خود را نیز از شهرهای خودشان می آورند. با توجه به رویکردی که برای توانمندسازی جامعه هدف سرخس و جوانان این شهرستان در دستور کار قرار داده ایم، تفاهم نامه هایی با سازمان فنی و حرفه امضا شد تا نیروهای تحصیل کرده و مستعد شهرستان را آموزش دهند و توانمند کنند تا بتوانند فعالیت های فنی پالایشگاهی را انجام دهند. در میان این جوانان توانمند، افرادی شناسایی شدند که تحصیل کرده بودند و می توانستند شرکت کوچک تاسیس و مدیریت کنند. به آنها شرکت داری آموزش دادیم و در میان شرکت های نوپا و بومی که در مناقصات کوچک ما شرکت می کردند گسترش پیدا کردند. هم اکنون پیمان تعمیرات اساسی که یکی از بزرگ ترین پیمان های پالایشگاه است را که در فرایندی شفاف و از طریق سامانه ستاد که در سطح ملی برگزار شد را یک شرکت از سرخس برنده شده است.
تولید قطعات یدکی نیز رویکرد دیگر است. گاز، صنعتی پیچیده و دارای فناوری پیشرفته است. تولید قطعات در این زمینه از سوی جوانان تحصیل کرده به زمان نیاز دارد و برای انجام این کار یکسری رویکردهای خاصی می خواهد.
در این زمینه نیز 2 رویکرد را داریم. نخست این است که از اکثر شرکت های دانش بنیان و شرکت هایی که در حوزه تولید قطعات و یا ارائه خدمات با فناوری بالای پالایشگاه کار می کنند خواستیم که در پیمان های خود و برای تحقق سیاست های مسئولیت اجتماعی شرکت خود، از جوانان تحصیل کرده سرخس استفاده و آنها را توانمند کنند.
در مرکز رشد پالایشگاه، 16 استارت آپ شکل گرفته است. به عنوان مثال یکی از آنها در حال راه اندازی است تا گسکت های مورد نیاز پالایشگاه ها را تولید کند. شرکتی دیگر، ویال هایی که در قسمت تصفیه پالایشگاه مورد استفاده قرار می گیرد را تولید کرده است. شرکتی دیگر شکل گرفته تا ماده ای که در واحدهای دانه بندی استفاده می شود را تولید کند.
با همکاری شرکت های دانش بنیان و مراکز دانش بینان در پی آن هستیم که ایده های جوانان نخبه شهرستان سرخس را تبدیل به محصول کنیم. امیدوارم روزی برسد که شرکت های دانش بنیان در سرخس به وجود بیاید و با دیگر شرکت های دانش بنیانی که در پارک های علم و فناوری سطح کشور هستند رقابت کنند.
در حوزه مسئولیت اجتماعی، کارکنان نیز بصورت داوطلبانه در فعالیت های خیرخواهانه و عام المنفعه مشارکت دارند؟
بله. کارکنان پالایشگاه در قالب فعالیت های خودجوش اقدام به فعالیت در حوزه های خیرخواهانه و حمایت از افراد بی سرپرست و بی بضاعت کرده اند. البته ممکن است این افراد تحت پوشش کمیته امداد یا بهزیستی نیز قرار داشته باشند با این حال در پالایشگاه خیریه ای داریم که هر کدام از کارکنان بخشی از حقوق خود را به طور ماهیانه به حساب این خیریه واریز می کند. این خیریه یک هیات امنا دارد و کارهای خیرخواهانه ای را انجام می دهد. هم اکنون150 خانوار تحت پوشش خیریه پالایشگاه شهید هاشمی نژاد است.
در پایانی نکته ای باقیمانده است؟
مهمترین موضوعی که بر آن تاکید داریم این است که همه اقدامات و فعالیت های پالایشگاه بر محور قانون و ضوابط و مقررات شکل بگیرد.